شوش پایتخت تاریخی ایران در خوزستان
شهر باستانی شوش یکی از مراکز تمدن ایلام و از کهن‌ترین شهرهای جهان با 800 هکتار محوطه باستانی در فاصله 150 کیلومتری شرق رود دجله و شمال استان خوزستان قراردارد که در فهرست میراث جهانی ثبت شده است. این شهر پایتخت چند هزارساله ایلام و پایتخت زمستانی هخامنشی بوده وهمچنین در قرون وسطی مرکزی بزرگ برای خوزستان بوده که چند شهر، آبادی و حومه داشته است.
مردم شوش عرب، لر و دزفولی هستند که به سه زبان عربی، لری و فارسی صحبت می کنند؛ در فصل بهار بدلیل آب و هوای خوب، گردشگران و توریست های زیادی از این شهر بازدید می کنند.
موزه شوش از مهمترین موزه های اشیای ایران باستان با آجرهای به دست آمده از کاوش های شوش و چغازنبیل روبروی مقبره دانیال نبی و کنار قلعه باستانی شوش ساخته شده است؛ این موزه با 550 مترمربع زیربنا آثار با ارزشی از دوران مختلف تاریخی را دارد. بخشی از کاخ آپادانای شوش، برخی مجسمه ها، تابوت های سفالی و سنگی، آجر نوشته های مکشوف از شوش برخی از اشیای دیدنی این موزه است .
در حیاط این موزه محلی برای به نمایش گذاشتن آثار هنری و صنایع دستی هنرمندان این شهر اختصاص داده شده است که بخشی از اقتصاد آنها را تامین می کند؛ نقاشی روی سفال، نقاشی روی چوب، تذهیب، منبت، چوب معرق چوب، سفالگری، کپوبافی، محرق ساقه گندم و سرمه دوزی از جمله صنایع دستی این شهر است.
قلعه شوش به دستور ژاک دمورگان فرانسوی در سال 1912 میلادی بر روی تپه ای تاریخی به سبک هنر معماری اروپایی با نقشه ای قرون وسطایی ساخته شده است؛ ساخت قلعه با استفاده از آجرهای کاخ داریوش هخامنشی (کاخ آپادانای شوش) و تعدادی از آجرهای منقوش به خط میخی چغازنبیل که در پی حفاری شوش پیدا شده صورت گرفته است .
قلعه از دو قسمت شامل حیاط اول و حیاط دوم تشکیل شده است که حیاط اول بخش اداری و حیاط دوم محل استراحت باستان شناسان است ؛شمایل اصلی قلعه ذوزنقه شکل است که دورتادور آن را راهرو احاطه کرده و چند ردیف اتاق به سمت حیاط گرد آن قرارگرفته است؛ برج شمال غربی قلعه مربع شکل و برج شمال شرقی آن دایره شکل است.
پیش از این شوش خالی از سکنه بوده و تنها عشایر آنجا زندگی می کردند که بعد از ساخت قلعه، مردم خانه هایشان را اطراف دانیال می سازند و آنجا زندگی می کنند .
شوش دارای بیش از سه هزار نفر شتر است و شتر شوشی از جاذبه‌های کمتر معرفی‌شده این شهر است؛ از کنار قلعه شوش به سمت شهرپانزدهم که راهی میشوید تعدادی از شترها به چشم می خوردند که توسط صاحبان آنها به نمایش گذاشته شده و بازدید کنندگان می توانند شترسواری را تجربه کنند.
رومن گریشمن باستان شناس فرانسوی طی 21 فصل کاوش در شوش، ترانشه ای به وسعت بیش از یک هکتار را در تپه شاهی شوش کاوش نمود که به شهر پانزدهم نامگذاری شده است؛ گریشمن از بالا به پایین 15 دوره را از دوران اسلامی شناسایی کرد و به همین دلیل به آن شهر پانزدهم می گویند.
کاخ آپادانا در زمان داریوش اول 521 قبل از میلاد ساخته شده است و 200 سال بعد در حمله اسکندرمغدونی تخریب می شود؛ در اثر تخریب کاخ توسط اسکندر و مرور زمان کاخ به شکل تپه ای در می آید که باستان شناسان فرانسوی آنجا را کاوش می کنند و نقشه ای از کاخ بدست می آورند.
کاخ از دو قسمت محل زندگی خانوادگی و بخش پذیرایی ( تالار آپادانا) تشکیل شده است که دیواره ای از اتاق و راهرو شکل گرفته و تالار پذیرایی از 72 ستون با ارتفاع هر ستون 22 متر ساخته شده است، بالای هر ستون دو سر گاو به عنوان سرستون قرار گرفته است.
آرامگاه دانیال نبی از آثار تاریخی و مذهبی شهر شوش است که در ساحل شرقی رودخانه شاوور، رو به روی تپه ارگ، واقع شده است و مدفن یکی از پیامبران بنی اسرائیل دانیال است که در تورات یک کتاب با دوازده باب به او اختصاص دارد.
بقعه شامل دو حیاط است که دور تا دور آنها حجره‌ها و ایوان‌هایی ساخته شده‌است و بقعه در انتهای حیاط دوم که بزرگتر و وسیع تر است ساخته شده‌است؛ حیاط آرامگاه از سه طرف دارای اتاق‌هایی است که برای اقامت زوار ساخته شده‌است و مقبره در ضلع مقابل حیاط دوم واقع و دارای مساحت کوچکی است که دور آن را دالانی فرا گرفته‌است .
سقف محوطه بقعه که ضریح در آن قرار دارد آینه‌کاری است و دریچه‌های نورگیری بر روی هشت گوش زیر گنبد تعبیه شده‌است. بدنه گوشواره‌ها و بدنه‌های دیواره اتاق ضریح، گچ‌بری قدیمی دارد که روی آن را رنگ کرده‌اند، پی‌های بقعه قطور و قدیمی‌اند.
دو نیم مناره کوتاه در دو طرف در ورودی و دو گلدسته بر فراز جبهه‌های در ورودی بنا شده‌است. پیشانی هشتی، مناره‌ها، گلدسته‌ها و همچنین سردر و پیشانی و اطراف ورودی حیاط اول با کاشی‌های رنگارنگ بسیار زیبایی کاشی کاری شده‌است.
زیگورات چغازنبیل دیگر جاذبه گردشگری این شهر است که حدود 1250 پیش از میلاد در زمان ایلامی ها ساخته شده است؛ چغازنبیل (دورانتاش) معبد به جامانده از شهر دورانتاش در 45 کیلومتری جنوب شوش و نزدیک به منطقه باستانی هفت تپه قرار دارد که در سال 1979 بعنوان اولین اثر تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد .
ذیقورات واژه کدی است که برای بناهای مطبق به کار می رود، زیگورات چغازنبیل طرح مربعی دارد که طول هر ضلع آن 105 متر است؛ زوایای این زیگورات کاملا منطبق بر چهار جهت اصلی جغرافیایی ساخته شده است.
این بنا به صورت توپر و با خشت ساخته شده که روکشی از آجر سطح بیرونی آن را پوشانده است. پلکان هایی در مرکز چهار ضلع بنا قرار داشتند که به طبقه اول منتهی می شدند و برای صعود به طبقات بالاتر از پلکان جنوب غربی استفاده می شده است.
کاخ شائور، کاخ آپادانا،کاخ هدیش، دروازه شرقی، روستای هخامنشی، مسجد جامع شوش، تپه های آکروپول و آرامگاه دعبل خزاعی از دیگر آثار باستانی شهر شوش است.
متن و عکس : معصومه مجدم
